Brezilya’dan geçen yaz söküm emeliyle Aliağa’ya gitmek üzere yola çıkan lakin tonlarca asbest barındırdığı için etraf örgütlerinin büyük reaksiyonuna niye olan ve davetlerin akabinde Türkiye’ye girişi yasaklanan eski askeri uçak gemisi, Atlas Okyanusu’nda batırıldı.
Brezilya Donanması, “NAE Sao Paulo” isimli geminin Cuma günü öğlenden daha sonra kıyıdan 350 kilometre açıkta ve yaklaşık 5 bin metre derinlikte “planlı ve kontrollü” bir halde batırıldığını duyurdu. Tonlarca asbest, ağır metal ve zehirli husus içeren geminin denizde batırılması etraf örgütlerince protesto edildi. Greenpeace ve Sea Shepherd, Brezilya’nın gemiyi batırarak üç memleketler arası muahedeyi ihlal ettiğini ileri sürdü. Açıklamada geminin taşıdığı zehirli hususların deniz ömrüne ve kıyı topluluklarına “hesaplanamaz” ziyanlar vereceği açıklandı.
Brezilya Donanması daha evvel yaptığı açıklamada “su yüzeyinde kalma şartlarının berbatlaşması ve denetimsiz biçimde batmasının kaçınılmaz olması” sebebiyle geminin planlı biçimde batırılmasından öteki bir seçenek olmadığını tabir etmişti. Donanma, geminin batırılacağı noktanın seçiminde “seyrüsefer ve etraf güvenliğinin”, “kamu sıhhati, balıkçılık faaliyetleri ve ekosistemlere olan tesirlerin hafifçeletilmesinin” dikkate alındığını belirtmişti.
Brezilya’dan römorkörle Avrupa’ya çekilen gemi, Türkiye’nin geçen Ağustos ayında getirdiği giriş yasağı üzerine Cebelitarık Boğazı’ndan geri dönmüştü.
Geminin yasaklanma süreci
Fransız donanması tarafınca 37 yıl kullanıldıktan daha sonra 2000’de Brezilya’ya satılan ve 2017’de ıskartaya çıkarılan ülkenin en büyük savaş gemisi “NAE Sao Paulo” , Nisan 2021’de sonuçlanan ihaleyle 1,85 milyon dolara satılmıştı. Gemiyi Rio de Janeiro merkezli bir şirket olan Cormack Marítima aracılığıyla Aliağa’dan Sök Denizcilik isimli firma almıştı.
Geminin tehlikeli unsurlar envanterini hazırlayan Norveçli Grieg Green firması, kontrol sırasında Sök Denizcilik’in birtakım kısımları kilitli tuttuğunu ve NAE Sao Paulo’nun yalnızca yüzde 12’sine erişebildiklerini açıklamıştı. Geminin denetlenmeyen kısmında hangi tehlikeli toksik kimyasalın ne oranda bulunduğu bilinmiyor. Mevcut rapora nazaran, geminin incelenen yüzde 12’lik kısmında dokuz ton asbestin yanı sıra 473 ton kurşun, 173 ton da hem kurşun hem kadmiyum içeren tehlikeli husus bulunuyor.
Türkiye’deki Avrupa Birliği (AB) onaylı tersanelerden biri olan Sök Denizcilik, NAE Sao Paulo’yu Tehlikeli Unsur Envanter Raporu’nu görmeden satın almıştı. İhalesi bu rapor olmadan yapılan NAE Sao Paulo’nun satışı Türkiye’nin de taraf olduğu Basel Sözleşmesi’ne karşıt bulunurken, geminin yola çıkarılması da bir daha birebir mukaveleye nazaran yasa dışı trafik niteliğindeydi.
Türkiye Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 26 Ağustos’ta giriş yasağını duyurduğu açıklamasında, “NAE Sao Paulo” ile ilgili olarak Brezilya Federal Bölge Mahkemesi’nin ihtiyati önlem sonucu alması üzerine bu gemideki asbest dâhil tehlikeli hususlara ait yeni bir Tehlikeli Unsur Envanter Raporu talep ettiklerini lakin bu evrakın Bakanlığa gönderilmediğini belirtmişti. Bunun üzerine geminin Sök Denizcilik tarafınca sökümü için 30 Mayıs’ta vermiş oldukları kaideli onayı iptal etme sonucu aldıklarını belirten Bakanlık, “Bu karar doğrultusunda geminin Türk karasularına girmesine müsaade verilmeyecektir” açıklamasında bulunmuştu.
Belçika merkezli memleketler arası sivil toplum kuruluşu NGO Shipbreaking Platform’un edindiği bilgiye nazaran, Türkiye tarafınca 9 Ağustos’ta Brezilya Etraf Bakanlığına bağlı Etraf ve Yenilenebilir Doğal Kaynaklar Enstitüsü’ne iletilen mektupta “Yüksek Mahkeme’nin ihtiyati önlem sonucu, basında yer alan haberler ve Bakanlığımıza yapılan tehlikeli unsur ihbarları sonucunda kelam konusu eski deniz aracı için ülkemize gelmedilk evvel Brezilya karasularındayken yeni bir Tehlikeli Unsur Envanteri hazırlanması gerektiği ortaya çıkmıştır” denilmişti.
Asbest dâhil etraf ve insan sıhhatine ziyanlı biroldukça tehlikeli toksik atık barındıran gemi, 4 Ağustos’ta Rio de Janeiro’dan yola çıktıktan daha sonra alınan ihtiyati önlem sonucuna karşın Brezilya’ya dönmemişti.
DW,rtr / CÖ,EC,ET
Brezilya Donanması, “NAE Sao Paulo” isimli geminin Cuma günü öğlenden daha sonra kıyıdan 350 kilometre açıkta ve yaklaşık 5 bin metre derinlikte “planlı ve kontrollü” bir halde batırıldığını duyurdu. Tonlarca asbest, ağır metal ve zehirli husus içeren geminin denizde batırılması etraf örgütlerince protesto edildi. Greenpeace ve Sea Shepherd, Brezilya’nın gemiyi batırarak üç memleketler arası muahedeyi ihlal ettiğini ileri sürdü. Açıklamada geminin taşıdığı zehirli hususların deniz ömrüne ve kıyı topluluklarına “hesaplanamaz” ziyanlar vereceği açıklandı.
Brezilya Donanması daha evvel yaptığı açıklamada “su yüzeyinde kalma şartlarının berbatlaşması ve denetimsiz biçimde batmasının kaçınılmaz olması” sebebiyle geminin planlı biçimde batırılmasından öteki bir seçenek olmadığını tabir etmişti. Donanma, geminin batırılacağı noktanın seçiminde “seyrüsefer ve etraf güvenliğinin”, “kamu sıhhati, balıkçılık faaliyetleri ve ekosistemlere olan tesirlerin hafifçeletilmesinin” dikkate alındığını belirtmişti.
Brezilya’dan römorkörle Avrupa’ya çekilen gemi, Türkiye’nin geçen Ağustos ayında getirdiği giriş yasağı üzerine Cebelitarık Boğazı’ndan geri dönmüştü.
Geminin yasaklanma süreci
Fransız donanması tarafınca 37 yıl kullanıldıktan daha sonra 2000’de Brezilya’ya satılan ve 2017’de ıskartaya çıkarılan ülkenin en büyük savaş gemisi “NAE Sao Paulo” , Nisan 2021’de sonuçlanan ihaleyle 1,85 milyon dolara satılmıştı. Gemiyi Rio de Janeiro merkezli bir şirket olan Cormack Marítima aracılığıyla Aliağa’dan Sök Denizcilik isimli firma almıştı.
Geminin tehlikeli unsurlar envanterini hazırlayan Norveçli Grieg Green firması, kontrol sırasında Sök Denizcilik’in birtakım kısımları kilitli tuttuğunu ve NAE Sao Paulo’nun yalnızca yüzde 12’sine erişebildiklerini açıklamıştı. Geminin denetlenmeyen kısmında hangi tehlikeli toksik kimyasalın ne oranda bulunduğu bilinmiyor. Mevcut rapora nazaran, geminin incelenen yüzde 12’lik kısmında dokuz ton asbestin yanı sıra 473 ton kurşun, 173 ton da hem kurşun hem kadmiyum içeren tehlikeli husus bulunuyor.
Türkiye’deki Avrupa Birliği (AB) onaylı tersanelerden biri olan Sök Denizcilik, NAE Sao Paulo’yu Tehlikeli Unsur Envanter Raporu’nu görmeden satın almıştı. İhalesi bu rapor olmadan yapılan NAE Sao Paulo’nun satışı Türkiye’nin de taraf olduğu Basel Sözleşmesi’ne karşıt bulunurken, geminin yola çıkarılması da bir daha birebir mukaveleye nazaran yasa dışı trafik niteliğindeydi.
Türkiye Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 26 Ağustos’ta giriş yasağını duyurduğu açıklamasında, “NAE Sao Paulo” ile ilgili olarak Brezilya Federal Bölge Mahkemesi’nin ihtiyati önlem sonucu alması üzerine bu gemideki asbest dâhil tehlikeli hususlara ait yeni bir Tehlikeli Unsur Envanter Raporu talep ettiklerini lakin bu evrakın Bakanlığa gönderilmediğini belirtmişti. Bunun üzerine geminin Sök Denizcilik tarafınca sökümü için 30 Mayıs’ta vermiş oldukları kaideli onayı iptal etme sonucu aldıklarını belirten Bakanlık, “Bu karar doğrultusunda geminin Türk karasularına girmesine müsaade verilmeyecektir” açıklamasında bulunmuştu.
Belçika merkezli memleketler arası sivil toplum kuruluşu NGO Shipbreaking Platform’un edindiği bilgiye nazaran, Türkiye tarafınca 9 Ağustos’ta Brezilya Etraf Bakanlığına bağlı Etraf ve Yenilenebilir Doğal Kaynaklar Enstitüsü’ne iletilen mektupta “Yüksek Mahkeme’nin ihtiyati önlem sonucu, basında yer alan haberler ve Bakanlığımıza yapılan tehlikeli unsur ihbarları sonucunda kelam konusu eski deniz aracı için ülkemize gelmedilk evvel Brezilya karasularındayken yeni bir Tehlikeli Unsur Envanteri hazırlanması gerektiği ortaya çıkmıştır” denilmişti.
Asbest dâhil etraf ve insan sıhhatine ziyanlı biroldukça tehlikeli toksik atık barındıran gemi, 4 Ağustos’ta Rio de Janeiro’dan yola çıktıktan daha sonra alınan ihtiyati önlem sonucuna karşın Brezilya’ya dönmemişti.
DW,rtr / CÖ,EC,ET