RAM
New member
Sakarya Gaz Alanı Geliştirme Projesi kapsamında yürütülen Karadeniz’den üretilecek doğal gazın mart sonunda konutlara verilmesi bekleniyor. Karadeniz’deki doğal gaz keşfiyle ilgili yapılan resmî açıklamalar da birkaç sefer değişim gösterdi.
İlk yapılan çalışmalarda projeye yıllık 2,5 milyar metreküp üretimle başlanması ve kademeli olarak dört yılda 10 milyara çıkılması öngörülmüştü. çabucak sonrasında bu sayılar yıllık 3,5 milyardan başlayarak dört yılda 14 milyara kadar revize edildi.
Enerji uzmanlarına bakılırsa açıklanan ve çok optimist olan üretim sayılarıyla konut muhtaçlığının karşılanması bu sene mümkün olmayacak.
Eğer öngörüler gerçekleşirse günlük üretimin kışın soğuk günleri için konutlardaki tüketimin yaklaşık 29’da birini, yıllık toplam üretimin ise tüketimin yalnızca yüzde 3,5’unu karşılayabileceğine dikkat çeken uzmanlar; bunun fiyatları düşürecek bir düzey olmadığını da vurguluyor.
Yıllık tüketim 56 milyar metreküp
Türkiye’nin geçen yılki toplam doğal gaz tüketimi yaklaşık 55-56 milyar metreküp iken Güç Piyasası Düzenleme Kurumu’nun bu sene için tüketim varsayımı de bir daha 56 milyar metreküp oldu.
DW Türkçe’ye konuşan TMMOB Makina Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Lideri Oğuz Türkyılmaz, “2023’ün birinci çeyreğini mart sonuna kadar bitirmiş olacağımız için, olsa olsa en çok oradan 1,8-1,9 milyar metreküp gaz üretebilecek. Haydi diyelim iki milyar metreküp olsun. Türkiye’nin muhtaçlığının geçen sene tükettiği sayının 56 milyar metreküp olduğunu dikkate alırsanız, üretim yüzde 3-3,5 mertebesinde, dörde varmıyor” diye ekliyor.
Konutun hissesi yüzde 30’larda
Konutların toplam tüketimdeki hissesinin ise yüzde 30’larda olduğuna ve yaklaşık 16-17 milyar metreküpü bulduğuna işaret eden Türkyılmaz, projenin konut gereksinimini bugün için karşılamasının kelam konusu olmadığını vurguluyor.
Tam kapasiteye geçildiğinde üretim 14 milyar metreküpü bulsa bile Türkiye’nin nüfusu artış gösterdiği için konut tüketiminin bu sayının üzerinde olacağını lisana getiren Türkyılmaz, “Karadeniz’de pik sayıya ulaşılsa bile konut gereksiniminin tamamının karşılanması mümkün değil. Kaldı ki bütün bunlar beyan sayıları. Bu üretimin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini süreç gösterecek” diyor.
Necdet PamirFotoğraf: privat
DW Türkçe’ye konuşan güç siyasetleri uzmanı Necdet Pamir de Karadeniz’de açıklanan keşifle ilgili olarak yapılan resmî açıklamaların yerinde gaz (rezerv) ölçüsü, üretilebilir rezerv, projedeki faz sayısı ve üretim maksatları üzere parametreler açısından birkaç sefer değişim gösterdiğine de dikkat çekiyor.
Pamir: var iseyımlar iyimser
Pamir, “Son açıklamalarda yerinde gaz ölçüsü 1 trilyon metreküp, üretilebilir gaz ölçüsü 710 milyar metreküp olarak tabir edildi. Yerinde gazın yüzde 71’inin üretilebileceği var iseyımı son derece optimist. Literatürde bu biçimdesi yüksek bir paha kelam konusu değil” tabirlerini kullanıyor.
Mart sonunda devreye gireceği açıklanan üretim ölçüsü da belirtilmedi. Güç Bakanı Fatih Dönmez, aralık ayında birinci gazın mart sonu sisteme verileceğini belirterek tesisin birinci etapta günlük 10 milyon metreküplük gazı işleyeceğini söylemişti.
Necdet Pamir, daha evvel projenin iki fazdan oluşacağının, birinci fazda 10 kuyudan yapılacak günlük 10 milyon metreküplük üretimle de 2023 başında sisteme gaz verileceğinin belirtildiğını tabir ediyor.
Sakarya Gaz Alanı Geliştirme Projesi, T.C. Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı’nın, ürkiye Petrolleri Anonim İştiraki ile iş birliği halinde geliştirildi Fotoğraf: Necdet Pamir
“Seçimlere yetiştirme telaşı”
“İkinci faz ise bunun üç yıl daha sonrasında devreye girecek ve 40 kuyudan günlük 40 milyon metreküp üretilecekti” diyen Pamir, şu biçimde devam ediyor: “Şimdi faz sayısı üçe çıkarılmış. 10 milyon metreküpe ikinci fazda geçileceği söyleniyor. 2023 başı yerine, mart sonunda devreye gireceği açıklanan Faz 1 için üretim ölçüsü belirtilmemiş. 40 milyon metreküp/gün amacı, üçüncü faza bırakılmış. Mart sonuna da yetişmeme olasılığından, satır ortalarında kelam edildiğini de söyleyebiliriz. ötürüsıyla daima bir değişiklik yapılıyor. Burada, gaz gelişini seçimlere yetiştirmek için çok bir telaş göze çarpıyor.”
Kış aylarında günlük tüketimin 290 milyon metreküpe çıktığı günler olduğuna işaret eden Pamir, “Günde 10 milyon metreküplük üretim bunun 29’da biri. Fakat resmi bilgileri, uzun periyodik test bedelleri olmadan kıymetlendirmek mümkün değil. Ayıca misal niçinlerle, açıklanan yerinde gaz ölçüsü ve üretilebilecek gaz ölçüsünü kabul edip, ona göre hesap yapma durumunda değiliz. Bu niçinle, ‘üretilecek gaz, ülke muhtaçlığının ne kadarını karşılayacak’ sorusuna karşılık vermek yanlışsız olmayacaktır” sözlerini kullanıyor.
Üretimi yabancı firmalar yapıyor
Yerli-milli telaffuzuyla başlayan projenin yabancı firmalara verilmesi de eleştiriliyor. Üretim işinin anahtar teslimi Schlumberger-Subsea Seven-Wood iştirakine, deniz tabanına döşenecek 170 km boru işi de anahtar teslimi Saipem’e verilmiş durumda.
Proje için kâfi sayıda kuyuda ve kâfi uzunlukta testler yapılmadan yatırım sonucu alındığına dikkat çeken Pamir, “Atın önüne otomobil koşulduğu için daha sonradan yapılanlarla, yabancı servis şirketlerine taahhüt edilen milyarlarca doların haklı kılınmaya çalışıldığını düşünenler pek de haksız sayılmaz” diyor.
Oğuz Türkyılmaz da Türkiye’nin kendi geliştirdiği bir projeyi yabancı firmalara ihale etmekle büyük bir fırsatı kaçırdığını düşünüyor. Türkyılmaz, “bir daha yabancı firmalarla iş birliği yapılabilirdi fakat mukaveleye her yabancı mühendisle bir arada bir yerli mühendisin çalışması kaidesini koyardınız. Teknoloji ve bilgi transferi koşulunu koyardınız. bu türlü bundan daha sonraki sondajlarda yerli mühendislik kullanma imkânı olurdu. Her ne kıymetine olursa olsun 2023’te seçimler öncesi gaz getirmek politik bir adım oldu, öteki bir şey değil” diye konuşuyor.
Fiyat düşüşü beklenmiyor
Uzmanlara nazaran yerli doğal gaz devreye girdiğinde meblağların düşmesi de beklenmiyor.
Oğuz Türkyılmaz, üretimin tüketimdeki hissesinin düşük olmasından dolayı fiyatları etkileme rolünün kelam konusu olmayacağını aktarıyor. Türkyılmaz’a nazaran üretimde pik seviyeye çıkıldığında bile yılda 10-14 milyar metreküple tüketimin lakin yüzde 25’i karşılanabilecek. Türkyılmaz, “Yüzde 25 de toplam fiyatı belirlemez. Zira yüzde 75 hala dışa bağımlısınız” diyor.
Gaz fiyatları, şu anda konutlara sübvanse edilerek verilse de abonelere uygulanan KDV yüzde 18. Abonelerden ayrıyeten ÖTV de alınıyor. Uzmanlara bakılırsa yüksek faturalara karşı tahlil vergi indirimi ve gelir dayanaklarından geçiyor.
Necdet Pamir, asıl sorunun toplumun büyük kısmının yoksulluk hududunda olmasından ve yüksek enflasyondan kaynaklandığını söylüyor.
Gazın üretim maliyetini de görmek gerektiğine işaret eden Pamir, “Ve bu maliyetin sağlıklı hesaplanması da farklı bir gereklilik. esasen bunların hepsi tamamlanmadan anahtar teslimi muahede yapmak işin tabiatına ve kamu faydasına aykırı” diye ekliyor.
“KDV yüzde 1’e çekilsin”
Geçen günlerde yalnızca İstanbul’da dağıtım sistemi kullanım bedeli düşürülerek ve İGDAŞ’ın hissesinden kısılarak doğal gazda indirim yapıldığını söz eden Pamir, başka vilayetlerin tümündeki dağıtım hizmetinin özel şirketlerde olduğunu lakin bu özel şirketlere dokunulmazken, indirimin İstanbul Büyük Kent Belediyesi kasasından yapıldığını söylüyor. Pamir “İndirim yapmaya niyetli bir iktidar, yüzde 18’lik KDV’yi yüzde 1’e çekerek ya da ÖTV’yi kaldırarak da indirim yapabilir. Bunu engelleyen bir durum yok” diyor.
Oğuz Türkyılmaz ise gaz alım fiyatlarının dünya ölçeğindeki değişime bağlı olduğunu, Türk Lirası’nın döviz karşısında süratli kıymet kaybının da maliyetleri artırdığını anlatıyor. Doğal gazın temel muhtaçlık olduğunu lisana getiren Türkyılmaz, “Geçen yıl büyük endüstrici için doğal gaz fiyat artışı yüzde 372 iken indirimden daha sonra yüzde 327’ye düşmüş. Elektrikte yüzde 329’dan yüzde 312’ye düşmüş. Yani fazlaca düşük sayılar. Şayet yurttaşlara dayanak olmak istiyorlarsa konutlardaki KDV’yi yüzde 1’e indirsinler” diye konuşuyor.
Vatandaşın geliri düştü
Türkyılmaz’a göre de sorun temelde vatandaşın gelir düşüklüğünden kaynaklanıyor.
Türkyılmaz, “Türkiye’de bugün milyonlarca emekli 8 bin 500 liralık minimum fiyatı alamıyor. Bunun fazlaca daha altında fiyatlar alıyor. Öteki yandan minimum fiyat Türkiye’de ortalama fiyata dönmüş durumda. Bu sayıları artırmadığınız sürece sorun çözülmez. Kur muhafazalı mevduat değil enflasyon muhafazalı fiyat gerek. Fakat siyasi iktidarın tercihi bu olmadı” sözlerini kullanıyor.
İlk yapılan çalışmalarda projeye yıllık 2,5 milyar metreküp üretimle başlanması ve kademeli olarak dört yılda 10 milyara çıkılması öngörülmüştü. çabucak sonrasında bu sayılar yıllık 3,5 milyardan başlayarak dört yılda 14 milyara kadar revize edildi.
Enerji uzmanlarına bakılırsa açıklanan ve çok optimist olan üretim sayılarıyla konut muhtaçlığının karşılanması bu sene mümkün olmayacak.
Eğer öngörüler gerçekleşirse günlük üretimin kışın soğuk günleri için konutlardaki tüketimin yaklaşık 29’da birini, yıllık toplam üretimin ise tüketimin yalnızca yüzde 3,5’unu karşılayabileceğine dikkat çeken uzmanlar; bunun fiyatları düşürecek bir düzey olmadığını da vurguluyor.
Yıllık tüketim 56 milyar metreküp
Türkiye’nin geçen yılki toplam doğal gaz tüketimi yaklaşık 55-56 milyar metreküp iken Güç Piyasası Düzenleme Kurumu’nun bu sene için tüketim varsayımı de bir daha 56 milyar metreküp oldu.
DW Türkçe’ye konuşan TMMOB Makina Mühendisleri Odası Güç Çalışma Kümesi Lideri Oğuz Türkyılmaz, “2023’ün birinci çeyreğini mart sonuna kadar bitirmiş olacağımız için, olsa olsa en çok oradan 1,8-1,9 milyar metreküp gaz üretebilecek. Haydi diyelim iki milyar metreküp olsun. Türkiye’nin muhtaçlığının geçen sene tükettiği sayının 56 milyar metreküp olduğunu dikkate alırsanız, üretim yüzde 3-3,5 mertebesinde, dörde varmıyor” diye ekliyor.
Konutun hissesi yüzde 30’larda
Konutların toplam tüketimdeki hissesinin ise yüzde 30’larda olduğuna ve yaklaşık 16-17 milyar metreküpü bulduğuna işaret eden Türkyılmaz, projenin konut gereksinimini bugün için karşılamasının kelam konusu olmadığını vurguluyor.
Tam kapasiteye geçildiğinde üretim 14 milyar metreküpü bulsa bile Türkiye’nin nüfusu artış gösterdiği için konut tüketiminin bu sayının üzerinde olacağını lisana getiren Türkyılmaz, “Karadeniz’de pik sayıya ulaşılsa bile konut gereksiniminin tamamının karşılanması mümkün değil. Kaldı ki bütün bunlar beyan sayıları. Bu üretimin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini süreç gösterecek” diyor.
Necdet PamirFotoğraf: privat
DW Türkçe’ye konuşan güç siyasetleri uzmanı Necdet Pamir de Karadeniz’de açıklanan keşifle ilgili olarak yapılan resmî açıklamaların yerinde gaz (rezerv) ölçüsü, üretilebilir rezerv, projedeki faz sayısı ve üretim maksatları üzere parametreler açısından birkaç sefer değişim gösterdiğine de dikkat çekiyor.
Pamir: var iseyımlar iyimser
Pamir, “Son açıklamalarda yerinde gaz ölçüsü 1 trilyon metreküp, üretilebilir gaz ölçüsü 710 milyar metreküp olarak tabir edildi. Yerinde gazın yüzde 71’inin üretilebileceği var iseyımı son derece optimist. Literatürde bu biçimdesi yüksek bir paha kelam konusu değil” tabirlerini kullanıyor.
Mart sonunda devreye gireceği açıklanan üretim ölçüsü da belirtilmedi. Güç Bakanı Fatih Dönmez, aralık ayında birinci gazın mart sonu sisteme verileceğini belirterek tesisin birinci etapta günlük 10 milyon metreküplük gazı işleyeceğini söylemişti.
Necdet Pamir, daha evvel projenin iki fazdan oluşacağının, birinci fazda 10 kuyudan yapılacak günlük 10 milyon metreküplük üretimle de 2023 başında sisteme gaz verileceğinin belirtildiğını tabir ediyor.
Sakarya Gaz Alanı Geliştirme Projesi, T.C. Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı’nın, ürkiye Petrolleri Anonim İştiraki ile iş birliği halinde geliştirildi Fotoğraf: Necdet Pamir
“Seçimlere yetiştirme telaşı”
“İkinci faz ise bunun üç yıl daha sonrasında devreye girecek ve 40 kuyudan günlük 40 milyon metreküp üretilecekti” diyen Pamir, şu biçimde devam ediyor: “Şimdi faz sayısı üçe çıkarılmış. 10 milyon metreküpe ikinci fazda geçileceği söyleniyor. 2023 başı yerine, mart sonunda devreye gireceği açıklanan Faz 1 için üretim ölçüsü belirtilmemiş. 40 milyon metreküp/gün amacı, üçüncü faza bırakılmış. Mart sonuna da yetişmeme olasılığından, satır ortalarında kelam edildiğini de söyleyebiliriz. ötürüsıyla daima bir değişiklik yapılıyor. Burada, gaz gelişini seçimlere yetiştirmek için çok bir telaş göze çarpıyor.”
Kış aylarında günlük tüketimin 290 milyon metreküpe çıktığı günler olduğuna işaret eden Pamir, “Günde 10 milyon metreküplük üretim bunun 29’da biri. Fakat resmi bilgileri, uzun periyodik test bedelleri olmadan kıymetlendirmek mümkün değil. Ayıca misal niçinlerle, açıklanan yerinde gaz ölçüsü ve üretilebilecek gaz ölçüsünü kabul edip, ona göre hesap yapma durumunda değiliz. Bu niçinle, ‘üretilecek gaz, ülke muhtaçlığının ne kadarını karşılayacak’ sorusuna karşılık vermek yanlışsız olmayacaktır” sözlerini kullanıyor.
Üretimi yabancı firmalar yapıyor
Yerli-milli telaffuzuyla başlayan projenin yabancı firmalara verilmesi de eleştiriliyor. Üretim işinin anahtar teslimi Schlumberger-Subsea Seven-Wood iştirakine, deniz tabanına döşenecek 170 km boru işi de anahtar teslimi Saipem’e verilmiş durumda.
Proje için kâfi sayıda kuyuda ve kâfi uzunlukta testler yapılmadan yatırım sonucu alındığına dikkat çeken Pamir, “Atın önüne otomobil koşulduğu için daha sonradan yapılanlarla, yabancı servis şirketlerine taahhüt edilen milyarlarca doların haklı kılınmaya çalışıldığını düşünenler pek de haksız sayılmaz” diyor.
Oğuz Türkyılmaz da Türkiye’nin kendi geliştirdiği bir projeyi yabancı firmalara ihale etmekle büyük bir fırsatı kaçırdığını düşünüyor. Türkyılmaz, “bir daha yabancı firmalarla iş birliği yapılabilirdi fakat mukaveleye her yabancı mühendisle bir arada bir yerli mühendisin çalışması kaidesini koyardınız. Teknoloji ve bilgi transferi koşulunu koyardınız. bu türlü bundan daha sonraki sondajlarda yerli mühendislik kullanma imkânı olurdu. Her ne kıymetine olursa olsun 2023’te seçimler öncesi gaz getirmek politik bir adım oldu, öteki bir şey değil” diye konuşuyor.
Fiyat düşüşü beklenmiyor
Uzmanlara nazaran yerli doğal gaz devreye girdiğinde meblağların düşmesi de beklenmiyor.
Oğuz Türkyılmaz, üretimin tüketimdeki hissesinin düşük olmasından dolayı fiyatları etkileme rolünün kelam konusu olmayacağını aktarıyor. Türkyılmaz’a nazaran üretimde pik seviyeye çıkıldığında bile yılda 10-14 milyar metreküple tüketimin lakin yüzde 25’i karşılanabilecek. Türkyılmaz, “Yüzde 25 de toplam fiyatı belirlemez. Zira yüzde 75 hala dışa bağımlısınız” diyor.
Gaz fiyatları, şu anda konutlara sübvanse edilerek verilse de abonelere uygulanan KDV yüzde 18. Abonelerden ayrıyeten ÖTV de alınıyor. Uzmanlara bakılırsa yüksek faturalara karşı tahlil vergi indirimi ve gelir dayanaklarından geçiyor.
Necdet Pamir, asıl sorunun toplumun büyük kısmının yoksulluk hududunda olmasından ve yüksek enflasyondan kaynaklandığını söylüyor.
Gazın üretim maliyetini de görmek gerektiğine işaret eden Pamir, “Ve bu maliyetin sağlıklı hesaplanması da farklı bir gereklilik. esasen bunların hepsi tamamlanmadan anahtar teslimi muahede yapmak işin tabiatına ve kamu faydasına aykırı” diye ekliyor.
“KDV yüzde 1’e çekilsin”
Geçen günlerde yalnızca İstanbul’da dağıtım sistemi kullanım bedeli düşürülerek ve İGDAŞ’ın hissesinden kısılarak doğal gazda indirim yapıldığını söz eden Pamir, başka vilayetlerin tümündeki dağıtım hizmetinin özel şirketlerde olduğunu lakin bu özel şirketlere dokunulmazken, indirimin İstanbul Büyük Kent Belediyesi kasasından yapıldığını söylüyor. Pamir “İndirim yapmaya niyetli bir iktidar, yüzde 18’lik KDV’yi yüzde 1’e çekerek ya da ÖTV’yi kaldırarak da indirim yapabilir. Bunu engelleyen bir durum yok” diyor.
Oğuz Türkyılmaz ise gaz alım fiyatlarının dünya ölçeğindeki değişime bağlı olduğunu, Türk Lirası’nın döviz karşısında süratli kıymet kaybının da maliyetleri artırdığını anlatıyor. Doğal gazın temel muhtaçlık olduğunu lisana getiren Türkyılmaz, “Geçen yıl büyük endüstrici için doğal gaz fiyat artışı yüzde 372 iken indirimden daha sonra yüzde 327’ye düşmüş. Elektrikte yüzde 329’dan yüzde 312’ye düşmüş. Yani fazlaca düşük sayılar. Şayet yurttaşlara dayanak olmak istiyorlarsa konutlardaki KDV’yi yüzde 1’e indirsinler” diye konuşuyor.
Vatandaşın geliri düştü
Türkyılmaz’a göre de sorun temelde vatandaşın gelir düşüklüğünden kaynaklanıyor.
Türkyılmaz, “Türkiye’de bugün milyonlarca emekli 8 bin 500 liralık minimum fiyatı alamıyor. Bunun fazlaca daha altında fiyatlar alıyor. Öteki yandan minimum fiyat Türkiye’de ortalama fiyata dönmüş durumda. Bu sayıları artırmadığınız sürece sorun çözülmez. Kur muhafazalı mevduat değil enflasyon muhafazalı fiyat gerek. Fakat siyasi iktidarın tercihi bu olmadı” sözlerini kullanıyor.