RAM
New member
AKP’nin Eylül 2021’den bu yana uyguladığı düşük faiz yüksek kur stratejisine dayanan yeni iktisat modeli borçlarda önemli yükselişe yol açtı. Son bir yılda vatandaşların da şirketlerin de bankalara olan borcu 1’er trilyon lirayı geçti.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) dün deklare ettiğı Aralık 2022 datalarına bakılırsa bankalara olan toplam borç (bireysel ve ticari) 2021’deki 1 trilyon 788 milyar lira düzeyinden 2022’de 2 trilyon 751 milyar liraya yükseldi. Yani borçlar bir yılda 963,1 milyar lira -yaklaşık 1 trilyon lira- arttı.
Enflasyon yükseldi, gelirler eridi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz oranlarını yüzde 19’dan yüzde 9’a düşürme kararlılığı, TL’nin 2022’de dolara karşı yüzde 30 gerilemesine niye olurken, enflasyon Ekim 2022’de yüzde 85,51 ile 24 yılın tepesine çıkmıştı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) deklare ettiğı resmi bilgilere göre Aralık 2022 prestijiyle enflasyon yüzde 64,27, besin enflasyonu yüzde 77,87 seviyesinde bulunuyor. Gerçek gelirlerde yaşanan önemli boyuttaki erime ise hanehalkı borcuna yansıyor.
Yayınlanan resmi bilgilere bakılırsa tüketici kredileri yaklaşık 1 trilyon 85 milyar liraya ulaşırken bunun 674,8 milyar lirasını gereksinim kredileri oluşturdu. Kredi kartları borçları ise 452,5 milyar liraya ulaştı. bu biçimdece vatandaşın bankalara toplam borcu 1 trilyon 537 milyar lirayı buldu.
“Tüketici yaşamak için borçlanıyor”
DW Türkçe’ye konuşan Tüketici Birliği Federasyonu Lideri Avukat Mehmet Bülent Deniz, yüksek enflasyon ve bilhassa besin, bağlantı, ulaşım, güç üzere mecburî masraflarda yaşanan olağandışı fiyat artışlarının, tüketiciyi yaşamak ve ayakta kalabilmek için borçlanma araçlarını kullanmak zorunda bıraktığını söylüyor.
Enflasyon farkı dikkate alındığında dahi tüketicinin borç stokunun yaklaşık 1,6 trilyon düzeyinde olmasının toplumsal bir sorun olduğuna işaret eden Deniz, “Bu yüksek borç stokunu ödemekle yükümlü olan milyonlarca tüketicinin, süreç bu türlü ilerlediği sürece yasal takibe düşmesi kaçınılmaz. Bu durum milyonlarca tüketicinin iktisat haricinde kalması ve toplumsal barışın daha da bozulması kararınu doğuracaktır” diyor.
Pahalılık besin meblağlarına tavan yaptırıyorFotoğraf: Arnul Hettrich/IMAGO
Kredi kartında iki kat artış
Önceki yıl vatandaşın bankalara borcu 986,7 milyar liraydı. Tüketici kredileri 776,7 milyar lira olurken, bunun 464,7 milyar lirasını gereksinim kredileri oluşturuyordu. Kredi kartları borçları ise 209,9 milyar lira düzeyindeydi. Buna bakılırsa kredi kartı borçları son bir yılda iki katından fazla arttı.
Kredi kartı borcunun minimum meblağını ödeyerek yahut bir daha yapılandırarak günü kurtarmaya çalışan epeyce büyük bir kitle olduğunu söz eden Mehmet Bülent Deniz, Federasyon olarak yaptıkları kamuoyu araştırmasına bakılırsa tüketicilerin yüzde 33’ünün kredi kart hesap özetinin tamamını ödeyemediğini, 36 milyon kredi kartının limitinin periyot bitmeden tükendiğini, sıhhat, kasap, manav, bakkal, market ve hatta semt pazarlarındaki alışverişlerin dahi kredi kartı ile yapıldığını aktarıyor.
“Şirketler tehlike altında”
Şirketler açısından da durum değişmedi. Taksitli ticari krediler ve kurumsal kredi kartları borçları toplamda 1 trilyon 214 milyar lirayı buldu. Bu, 2021’deki 801 milyar 161 milyon lira düzeyinden yaklaşık 413 milyar liralık bir artış manasına geliyor.
İhtiyaç kredilerindeki artışın genel tüketici kredilerindeki hissesinin yüksek olduğunu, bunun da vatandaşın zorlandığını gösterdiğini vurgulayan iktisatçı Prof. Dr. Mehmet Şişman asıl tehlikenin ise şirket borçlanmaları tarafında olduğu görüşünde.
İktisatçı Prof. Dr. Mehmet Şişman asıl tehlikenin şirket borçlanmaları olduğunu söylüyor.Fotoğraf: privat
DW Türkçe’ye konuşan Prof. Şişman, ticari kredilerdeki artışın enflasyonun üzerinde olduğuna işaret ederek, “Merkez Bankası’nın bilgileri de bunu gösteriyor. Bu sene şirket gelir ve karları seçim öncesi yahut daha sonrasında düşerse bu alanda sorun çıkar” diyor.
Merkez Bankası’nın 20 Ocak’ta yayınladığı haftalık para istatistiklerine göre TL kredilerin yıllık bazda yüzde 138 arttığını lisana getiren Şişman, “Taksitli ticari kredilerde taşıt geçen yıla göre yüzde 202 artmış. Konut kredileri yüzde 109, takipteki kredi kartları yüzde 67 artmış. Bunlar berbat sinyal” tabirlerini kullanıyor.
Mevcut gelirleriyle borçlanma imkânı bulamayan vatandaşların oranının da yüksek olduğuna dikkat çeken Şişman, “Eğer enflasyon yükselmeye devam eder, gerçek gelirler düşerse vatandaş bu tüketici kredilerini ödemekte daha da zorlanır” diye ekliyor.
66 milyar lira takibe girdi
Verilere bakılırsa ödenemeyen borçlardan dolayı bankalarda takipteki alacaklar da arttı. Vatandaşların ve şirketlerin bankalara ödeyemediği borçlar 66,6 milyar lirayı buldu.
2021’de tüketici kredileri ve ferdî kredi kartlarında takipteki alacaklar 24,4 milyar lira düzeyindeyken 2022’de bu sayı 29,8 milyar liraya çıktı. Bu alanda artış 5,4 milyar lira oldu.
Mehmet Bülent Deniz, bilgilerin tüketicinin borcunun çevrilebilir olma hududunu geçtiğini gösterdiğini vurgulayarak 90 günlük takip müddetinin 2023 Aralık devrine kadar 180 gün olarak uygulanması ve tüketicinin borç stokunun eritilmesi için de borçlarına yapılandırma imkânı getirilmesi daveti yapıyor.
Ticari krediler ve kurumsal kredi kartlarında ise takipteki alacaklar 2021’deki 39 milyar 285 milyon düzeyinden, 2022’de 36 milyar 855 milyon lira düzeyine indi.
Borçlar beş yılda üçe katlandı
Veriler son beş yılda borçlarda keskin bir artışa işaret ediyor. Şirketlerin ve vatandaşların bankalara olan toplam borçları 2018’de 889 milyar lira düzeyindeydi. Buna bakılırsa borç ölçüsü beş yılda üç katına çıktı.
Tüketici kredileri ve kişisel kredi kartı özelinde borçlar ise beş yılda ikiye katlandı. Aralık 2018’de toplam 504,2 milyar liralık tüketici kredisi ve ferdi kredi kartı borcu bulunuyordu.
Aynı devirde taksitli ticari krediler ve kurumsal kredi kartı borçları da 384,8 milyar lira düzeyindeydi. Bu alandaki beş yıllık artış üç katı geçti.
Bankalara ödenemeyen ve yasal takibe giren borçlar ise 2018’de 43,8 milyar lira düzeyindeydi. Geçen beş yılda bu alanda yaklaşık 23 milyar liralık artış yaşandı.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) dün deklare ettiğı Aralık 2022 datalarına bakılırsa bankalara olan toplam borç (bireysel ve ticari) 2021’deki 1 trilyon 788 milyar lira düzeyinden 2022’de 2 trilyon 751 milyar liraya yükseldi. Yani borçlar bir yılda 963,1 milyar lira -yaklaşık 1 trilyon lira- arttı.
Enflasyon yükseldi, gelirler eridi
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın faiz oranlarını yüzde 19’dan yüzde 9’a düşürme kararlılığı, TL’nin 2022’de dolara karşı yüzde 30 gerilemesine niye olurken, enflasyon Ekim 2022’de yüzde 85,51 ile 24 yılın tepesine çıkmıştı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) deklare ettiğı resmi bilgilere göre Aralık 2022 prestijiyle enflasyon yüzde 64,27, besin enflasyonu yüzde 77,87 seviyesinde bulunuyor. Gerçek gelirlerde yaşanan önemli boyuttaki erime ise hanehalkı borcuna yansıyor.
Yayınlanan resmi bilgilere bakılırsa tüketici kredileri yaklaşık 1 trilyon 85 milyar liraya ulaşırken bunun 674,8 milyar lirasını gereksinim kredileri oluşturdu. Kredi kartları borçları ise 452,5 milyar liraya ulaştı. bu biçimdece vatandaşın bankalara toplam borcu 1 trilyon 537 milyar lirayı buldu.
“Tüketici yaşamak için borçlanıyor”
DW Türkçe’ye konuşan Tüketici Birliği Federasyonu Lideri Avukat Mehmet Bülent Deniz, yüksek enflasyon ve bilhassa besin, bağlantı, ulaşım, güç üzere mecburî masraflarda yaşanan olağandışı fiyat artışlarının, tüketiciyi yaşamak ve ayakta kalabilmek için borçlanma araçlarını kullanmak zorunda bıraktığını söylüyor.
Enflasyon farkı dikkate alındığında dahi tüketicinin borç stokunun yaklaşık 1,6 trilyon düzeyinde olmasının toplumsal bir sorun olduğuna işaret eden Deniz, “Bu yüksek borç stokunu ödemekle yükümlü olan milyonlarca tüketicinin, süreç bu türlü ilerlediği sürece yasal takibe düşmesi kaçınılmaz. Bu durum milyonlarca tüketicinin iktisat haricinde kalması ve toplumsal barışın daha da bozulması kararınu doğuracaktır” diyor.
Pahalılık besin meblağlarına tavan yaptırıyorFotoğraf: Arnul Hettrich/IMAGO
Kredi kartında iki kat artış
Önceki yıl vatandaşın bankalara borcu 986,7 milyar liraydı. Tüketici kredileri 776,7 milyar lira olurken, bunun 464,7 milyar lirasını gereksinim kredileri oluşturuyordu. Kredi kartları borçları ise 209,9 milyar lira düzeyindeydi. Buna bakılırsa kredi kartı borçları son bir yılda iki katından fazla arttı.
Kredi kartı borcunun minimum meblağını ödeyerek yahut bir daha yapılandırarak günü kurtarmaya çalışan epeyce büyük bir kitle olduğunu söz eden Mehmet Bülent Deniz, Federasyon olarak yaptıkları kamuoyu araştırmasına bakılırsa tüketicilerin yüzde 33’ünün kredi kart hesap özetinin tamamını ödeyemediğini, 36 milyon kredi kartının limitinin periyot bitmeden tükendiğini, sıhhat, kasap, manav, bakkal, market ve hatta semt pazarlarındaki alışverişlerin dahi kredi kartı ile yapıldığını aktarıyor.
“Şirketler tehlike altında”
Şirketler açısından da durum değişmedi. Taksitli ticari krediler ve kurumsal kredi kartları borçları toplamda 1 trilyon 214 milyar lirayı buldu. Bu, 2021’deki 801 milyar 161 milyon lira düzeyinden yaklaşık 413 milyar liralık bir artış manasına geliyor.
İhtiyaç kredilerindeki artışın genel tüketici kredilerindeki hissesinin yüksek olduğunu, bunun da vatandaşın zorlandığını gösterdiğini vurgulayan iktisatçı Prof. Dr. Mehmet Şişman asıl tehlikenin ise şirket borçlanmaları tarafında olduğu görüşünde.
İktisatçı Prof. Dr. Mehmet Şişman asıl tehlikenin şirket borçlanmaları olduğunu söylüyor.Fotoğraf: privat
DW Türkçe’ye konuşan Prof. Şişman, ticari kredilerdeki artışın enflasyonun üzerinde olduğuna işaret ederek, “Merkez Bankası’nın bilgileri de bunu gösteriyor. Bu sene şirket gelir ve karları seçim öncesi yahut daha sonrasında düşerse bu alanda sorun çıkar” diyor.
Merkez Bankası’nın 20 Ocak’ta yayınladığı haftalık para istatistiklerine göre TL kredilerin yıllık bazda yüzde 138 arttığını lisana getiren Şişman, “Taksitli ticari kredilerde taşıt geçen yıla göre yüzde 202 artmış. Konut kredileri yüzde 109, takipteki kredi kartları yüzde 67 artmış. Bunlar berbat sinyal” tabirlerini kullanıyor.
Mevcut gelirleriyle borçlanma imkânı bulamayan vatandaşların oranının da yüksek olduğuna dikkat çeken Şişman, “Eğer enflasyon yükselmeye devam eder, gerçek gelirler düşerse vatandaş bu tüketici kredilerini ödemekte daha da zorlanır” diye ekliyor.
66 milyar lira takibe girdi
Verilere bakılırsa ödenemeyen borçlardan dolayı bankalarda takipteki alacaklar da arttı. Vatandaşların ve şirketlerin bankalara ödeyemediği borçlar 66,6 milyar lirayı buldu.
2021’de tüketici kredileri ve ferdî kredi kartlarında takipteki alacaklar 24,4 milyar lira düzeyindeyken 2022’de bu sayı 29,8 milyar liraya çıktı. Bu alanda artış 5,4 milyar lira oldu.
Mehmet Bülent Deniz, bilgilerin tüketicinin borcunun çevrilebilir olma hududunu geçtiğini gösterdiğini vurgulayarak 90 günlük takip müddetinin 2023 Aralık devrine kadar 180 gün olarak uygulanması ve tüketicinin borç stokunun eritilmesi için de borçlarına yapılandırma imkânı getirilmesi daveti yapıyor.
Ticari krediler ve kurumsal kredi kartlarında ise takipteki alacaklar 2021’deki 39 milyar 285 milyon düzeyinden, 2022’de 36 milyar 855 milyon lira düzeyine indi.
Borçlar beş yılda üçe katlandı
Veriler son beş yılda borçlarda keskin bir artışa işaret ediyor. Şirketlerin ve vatandaşların bankalara olan toplam borçları 2018’de 889 milyar lira düzeyindeydi. Buna bakılırsa borç ölçüsü beş yılda üç katına çıktı.
Tüketici kredileri ve kişisel kredi kartı özelinde borçlar ise beş yılda ikiye katlandı. Aralık 2018’de toplam 504,2 milyar liralık tüketici kredisi ve ferdi kredi kartı borcu bulunuyordu.
Aynı devirde taksitli ticari krediler ve kurumsal kredi kartı borçları da 384,8 milyar lira düzeyindeydi. Bu alandaki beş yıllık artış üç katı geçti.
Bankalara ödenemeyen ve yasal takibe giren borçlar ise 2018’de 43,8 milyar lira düzeyindeydi. Geçen beş yılda bu alanda yaklaşık 23 milyar liralık artış yaşandı.