RAM
New member
Uluslararası diplomasinin en çok göz gerisi edilmiş alanlarından birine ışık tutan Gölge Diplomatlar (Shadow Diplomats) araştırması, Türkiye’nin farklı ülkelerde kendisini temsil etme hakkı verdiği birtakım isimlerin de suça karışarak sistemi istismar ettiğini ortaya koydu.
DW Türkçe’nin Milletlerarası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) iş birliği ile yürüttüğü çalışmaya bakılırsa Türkiye’nin yabancı ülkelerdeki fahri konsoloslarından en az dördü skandallarla gündeme geldi. Bu isimlere vizede sahtecilik, dolandırıcılık ve ihaleye fesat karıştırma dahil farklı suçlamalar yöneltildi.
Gönüllü diplomatlar olan fahri konsoloslar, çoklukla büyükelçiliği yahut konsolosluğu bulunmayan yerlerde temsil ettikleri ülkelerin çıkarları için çalışıyorlar. Bu nazaranve getirilme niçinleri ise iki ülke içinde münasebetleri geliştirmek olarak tanım ediliyor. Viyana Sözleşmesi’ne bakılırsa Türkiye bir ülkede temsil hakkı vermek istediği fahri konsolosu o ülkeye kendisi önerirken, bu kişinin o bakılırsave atanması için karşı ülkenin de onayı gerekiyor. Seçilen fahri konsoloslar ise çoklukla bu temsil yetkisine konut sahipliği yapan ülkenin vatandaşı oluyor. Suça karıştıklarında ise bulundukları ülkenin kanunlarına göre yargılanıyorlar.
DW Türkçe’ye konuşan emekli büyükelçi Uluç Özülker, fahri konsolosların bakılırsavlerinden doğan işlerle ilgili dokunulmazlıklarının olduğunu belirterek “Ancak kanunen o ülkede hak sahibi olsalar da nazaranvlerini suistimal ettiklerine dair şikayet olursa incelemeye alınırlar. Bu hakları geri alınabilir. Kabahat işlediği takdirde gereği her neyse vatandaş olduğu ülkenin kanunlarının gösterdiği biçimiyle derhal yapılır” diyor.
Gölge Diplomatlar (Shadow Diplomats) araştırması, dünyada skandallara yahut ceza davalarına karışmış en az 500 adet fahri konsolosu tespit ederken, bu bireyler içinde Türkiye’yi temsil eden birtakım isimler şu biçimde:
Gölge Diplomatlar araştırmasına DW Türkçe de katıldı Fotoğraf: ICIJ
Parasını alıp vizeleri satmadı
Türkiye’nin 2007’de Togo’da bakılırsavlendirdiği Fahri Konsolosu Franck Djokoto Dovi Sessou hakkında, bu misyonunu sürdürürken vize sahteciliği yapmaktan soruşturma açıldı. Sessou, Ocak 2016’da ülkesinde sahtecilik ve sahteciliği vize müracaatında kullanmak kabahatlerinden ceza aldı ve mahpusa girdi.
Türkiye’ye gelmek isteyen Togolu bir iş insanından vize için 145.000 Batı Afrika Frankı (220 euro) alan Sessou, vize süreçlerini yapmadığı için Aralık 2015’te şikayet edildi. Yürütülen soruşturma sırasında öteki mağdurlar da ortaya çıktı. Togo basınında çıkan haberlere nazaran Sessou hatasını kabul etti. Sessou’nun bakılırsavden alındığına ait ise kamuya açık kaynaklarda bir bilgi bulunmuyor.
Togo’nun başşehri Lome’den genel görünüm Fotoğraf: Imago Images/T. Einberger
Dolandırıcılıktan ceza aldı
İspanya’nın Sevilla kentinde 2011’den beri Türkiye Fahri Konsolosu olan Manuel Moreno Maestre hakkında biroldukça dolandırıcılık davası açıldı.
Moreno, 2014’te Marismas davası olarak bilinen ve İspanyol kamuoyunun takip ettiği davada, Endülüs bölgesinde kamu ihalelerine fesat karıştırma ve düzmece fatura düzenleyerek Avrupa Birliği (AB) fonlarını adapsız kullanma suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı.
İspanya’da Türkiye’yi temsil eden Maestre’nin ismi 2016’da diğer bir suça karıştı. Acuamed olarak bilinen İspanya Su İşleri devlet şirketini dolandırmaktan hatalı bulunan Maestre, 12.000 euro kefaletle hür kaldı.
İspanya Dışişleri Bakanlığı’nın en son 23 Eylül 2022’de güncellediği resmi listesine bakılırsa Manuel Moreno Maestre fahri konsolos nazaranvine devam ediyor.
İspanya’nın Sevilla şehriFotoğraf: DW/Dragoslav Dedovic
Esad’a mali dayanak iddiası
Türkiye’nin Suriye’deki eski Fahri Konsolosu olan Abdelkader Sabra ise Suriye rejimi ile kontaklı olduğu nedeni öne sürülerek AB tarafınca yaptırıma tabi tutuldu.
Turizm ve denizcilik kesimlerinde faaliyet gösteren, beraberinde Suriye-Türkiye Ticaret Kurulu’nun kurucusu olan Suriyeli iş insanı Sabra, 1 Mart 2009’da Türkiye’nin Tartus Fahri Konsolosu olarak nazaranvlendirilmişti.
Sabra, şirketleri aracılığıyla Suriye rejimine mali takviye sağladığı argümanıyla Şubat 2020’de AB yaptırım listesine alındı.
AB Genel Mahkemesi,AB Kurulu’nun Sabra’nın Suriye rejimini desteklediğini kanıtlayamaması niçiniyle 16 Mart 2022’de Sabra’ya yönelik yaptırımları kaldırdı. Sabra, mahkemede Türkiye’nin fahri konsolosluk bakılırsavini 2020’ye kadar sürdürdüğünü belirtti.
Basında yer alan haberlerde Sabra’ya yönelik yaptırımların kaldırılmasının Fransız diplomat ve Fransa’nın eski Şam Büyükelçisi Charles – Henri d’Aragon’un dayanağıyla gerçekleştiği bildirildi.
WikiLeaks’ten sızan bilgiler
Türkiye’nin Eritre’deki eski fahri konsolosu Amanuel Tesfay hakkında da Türkiye ile alakalı suçlamalar bulunuyor. Daha evvel Türkiye’yi Eritre’de temsil eden Tesfay şu anda Endonezya’nın Sudan’daki Fahri Konsolosu.
Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi’ne (IGAD) gönderilen ve WikiLeaks tarafınca ele geçirilen bir bildiride, Amerikan vatandaşı olan Tesfay’ın Türk vizelerini yasa dışı olarak sattığı tez ediliyordu.
Tesfay’ın hangi tarihler içinde Türkiye’nin fahri konsolosluğunu yürüttüğü kamuya açık kaynaklarda yer almıyor.
Eritre’nin başşehri Asmara Fotoğraf: Adrian Kriesch/DW
Mültecilere bot satmakla suçlanıyor
Françoise Olcay ise aslında başkalarının tersine Fransa’yı Türkiye’de temsil eden bir isim.
Fransa’nın Türkiye’deki fahri konsolosu olan Olcay, bu unvanıyla Akdeniz’den AB’ye geçmek isteyen mültecilere inançlı olmayan can yelekleri ve lastik botlar satmakla suçlanıyor.
Fahri konsolosluğu, Bodrum’da yelken ve denizcilik gereçleri satan dükkânıyla birebir yerde faaliyet gösteren Olcay, bir haber kanalı tarafınca mağazasının önünde mültecilere ekipman satarken görüntülendikten daha sonra misyondan alındı. Haberlere bakılırsa dükkânın önünde bir Fransız bayrağı ve Fransız konsolosluğu tabelası görülüyordu.
Bodrum Fotoğraf: picture-alliance/AA/G. Balci
“Engelleyecek düzenek yok”
Emekli büyükelçi Ünal Çeviköz’e bakılırsa bu üzere suistimaller aslında sistemin denetim edebileceği bir şey değil. Çeviköz, “Yani fahri konsolosun bu çeşitten bir hareket içine girmiş olmasını denetleyecek bir düzenek yok. Bu bir insan davranışı. ötürüsıyla kendi durumunu istismar etmiş. Fakat bu kişinin bu biçimde bir kabahat işlemesini engelleyecek bir sistem yok” diyor.
Viyana Sözleşmesi’ne bakılırsa Türkiye’nin yabancı ülkelerde bulunan bir fahri konsolosu rastgele bir suça karıştığında, o fahri konsolosun bulunduğu ülkenin Dışişleri Bakanlığı’nın bunu Türkiye’ye bildirmesi gerekiyor.
Emekli büyükelçi Ünal ÇeviközFotoğraf: wikipedia/CTBTO
Bakanlık cevap vermedi
Dışişleri Bakanlığı, DW Türkçe’nin yönelttiği “son 10 yılda Türkiye tarafınca nazaranvlendirilen fahri konsoloslara yönelik cezai yahut tüzel soruşturmalardan Dışişleri Bakanlığı’nın ne çoğunlukla haberdar olduğu”, “bu davaların kaçının mahkumiyetle sonuçlandığı”, “bu davalar kararında yurt haricinde Türkiye’yi temsil eden kaç fahri konsolosun nazaranvine son verildiği” ve “nazaranvine son verilen isimlerin kimler olduğu”na dair soruları yanıtlamadı.
Bakanlık, Türkiye’de diğer bir ülkeyi temsil eden fahri konsolosların kaçı hakkındaki dava ya da soruşturmaların ilgili ülke temsilciliklerine bildirildiğine dair sorumuzu da cevapsız bıraktı.
#ShadowDiplomats nedir?
Gölge Diplomatlar (Shadow Diplomats) araştırması, milletlerarası diplomaside en az incelenen rollerden biri olan fahri konsolosluğa ışık tutuyor. Bu istekli diplomatlar, ekseriyetle büyükelçilik yahut konsolosluk bulunmayan yerlerde, yabancı hükümetlerin çıkarlarını desteklemek için kendi ülkelerinden çalışıyor.
Soruşturma, fahri konsolosluk sisteminin, gereğince denetlenmeden atanan ya da kazandıkları bu statüyü kendilerini zenginleştirmek, kanun yaptırımlarından kaçmak yahut siyasi gündemleri ilerletmek için kullanan kimi isimler tarafınca baltalandığını ortaya koydu.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ve ABD’li haber kuruluşu ProPublica’nın koordinatörlüğünde hazırlanan, 46 ülkeden 61 medya kuruluşunu kapsayan bir gazetecilik iş birliği olan “Shadow Diplomats (Gölge Diplomatlar)” 160 gazetecinin ortak çalışmasıyla hazırlandı. Türkiye ile ilgili çalışmayı yalnızca DW Türkçe’nin gerçekleştirdiği global araştırmada yer alan gazeteciler skandallara yahut ceza davalarına karışmış en az 500 adet fahri konsolos tespit etti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun 9 Kasım 2022 tarihindeki açıklamasına göre Türkiye’nin şu anda dünyada 108 fahri konsolosu bulunuyor. Bu şahısların kimler olduğuna dair ise Dışişleri Bakanlığı’nın sitesinde şeffaf bir bilgi yer almıyor.
DW Türkçe’nin Milletlerarası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) iş birliği ile yürüttüğü çalışmaya bakılırsa Türkiye’nin yabancı ülkelerdeki fahri konsoloslarından en az dördü skandallarla gündeme geldi. Bu isimlere vizede sahtecilik, dolandırıcılık ve ihaleye fesat karıştırma dahil farklı suçlamalar yöneltildi.
Gönüllü diplomatlar olan fahri konsoloslar, çoklukla büyükelçiliği yahut konsolosluğu bulunmayan yerlerde temsil ettikleri ülkelerin çıkarları için çalışıyorlar. Bu nazaranve getirilme niçinleri ise iki ülke içinde münasebetleri geliştirmek olarak tanım ediliyor. Viyana Sözleşmesi’ne bakılırsa Türkiye bir ülkede temsil hakkı vermek istediği fahri konsolosu o ülkeye kendisi önerirken, bu kişinin o bakılırsave atanması için karşı ülkenin de onayı gerekiyor. Seçilen fahri konsoloslar ise çoklukla bu temsil yetkisine konut sahipliği yapan ülkenin vatandaşı oluyor. Suça karıştıklarında ise bulundukları ülkenin kanunlarına göre yargılanıyorlar.
DW Türkçe’ye konuşan emekli büyükelçi Uluç Özülker, fahri konsolosların bakılırsavlerinden doğan işlerle ilgili dokunulmazlıklarının olduğunu belirterek “Ancak kanunen o ülkede hak sahibi olsalar da nazaranvlerini suistimal ettiklerine dair şikayet olursa incelemeye alınırlar. Bu hakları geri alınabilir. Kabahat işlediği takdirde gereği her neyse vatandaş olduğu ülkenin kanunlarının gösterdiği biçimiyle derhal yapılır” diyor.
Gölge Diplomatlar (Shadow Diplomats) araştırması, dünyada skandallara yahut ceza davalarına karışmış en az 500 adet fahri konsolosu tespit ederken, bu bireyler içinde Türkiye’yi temsil eden birtakım isimler şu biçimde:
Gölge Diplomatlar araştırmasına DW Türkçe de katıldı Fotoğraf: ICIJ
Parasını alıp vizeleri satmadı
Türkiye’nin 2007’de Togo’da bakılırsavlendirdiği Fahri Konsolosu Franck Djokoto Dovi Sessou hakkında, bu misyonunu sürdürürken vize sahteciliği yapmaktan soruşturma açıldı. Sessou, Ocak 2016’da ülkesinde sahtecilik ve sahteciliği vize müracaatında kullanmak kabahatlerinden ceza aldı ve mahpusa girdi.
Türkiye’ye gelmek isteyen Togolu bir iş insanından vize için 145.000 Batı Afrika Frankı (220 euro) alan Sessou, vize süreçlerini yapmadığı için Aralık 2015’te şikayet edildi. Yürütülen soruşturma sırasında öteki mağdurlar da ortaya çıktı. Togo basınında çıkan haberlere nazaran Sessou hatasını kabul etti. Sessou’nun bakılırsavden alındığına ait ise kamuya açık kaynaklarda bir bilgi bulunmuyor.
Togo’nun başşehri Lome’den genel görünüm Fotoğraf: Imago Images/T. Einberger
Dolandırıcılıktan ceza aldı
İspanya’nın Sevilla kentinde 2011’den beri Türkiye Fahri Konsolosu olan Manuel Moreno Maestre hakkında biroldukça dolandırıcılık davası açıldı.
Moreno, 2014’te Marismas davası olarak bilinen ve İspanyol kamuoyunun takip ettiği davada, Endülüs bölgesinde kamu ihalelerine fesat karıştırma ve düzmece fatura düzenleyerek Avrupa Birliği (AB) fonlarını adapsız kullanma suçlamalarıyla karşı karşıya kaldı.
İspanya’da Türkiye’yi temsil eden Maestre’nin ismi 2016’da diğer bir suça karıştı. Acuamed olarak bilinen İspanya Su İşleri devlet şirketini dolandırmaktan hatalı bulunan Maestre, 12.000 euro kefaletle hür kaldı.
İspanya Dışişleri Bakanlığı’nın en son 23 Eylül 2022’de güncellediği resmi listesine bakılırsa Manuel Moreno Maestre fahri konsolos nazaranvine devam ediyor.
İspanya’nın Sevilla şehriFotoğraf: DW/Dragoslav Dedovic
Esad’a mali dayanak iddiası
Türkiye’nin Suriye’deki eski Fahri Konsolosu olan Abdelkader Sabra ise Suriye rejimi ile kontaklı olduğu nedeni öne sürülerek AB tarafınca yaptırıma tabi tutuldu.
Turizm ve denizcilik kesimlerinde faaliyet gösteren, beraberinde Suriye-Türkiye Ticaret Kurulu’nun kurucusu olan Suriyeli iş insanı Sabra, 1 Mart 2009’da Türkiye’nin Tartus Fahri Konsolosu olarak nazaranvlendirilmişti.
Sabra, şirketleri aracılığıyla Suriye rejimine mali takviye sağladığı argümanıyla Şubat 2020’de AB yaptırım listesine alındı.
AB Genel Mahkemesi,AB Kurulu’nun Sabra’nın Suriye rejimini desteklediğini kanıtlayamaması niçiniyle 16 Mart 2022’de Sabra’ya yönelik yaptırımları kaldırdı. Sabra, mahkemede Türkiye’nin fahri konsolosluk bakılırsavini 2020’ye kadar sürdürdüğünü belirtti.
Basında yer alan haberlerde Sabra’ya yönelik yaptırımların kaldırılmasının Fransız diplomat ve Fransa’nın eski Şam Büyükelçisi Charles – Henri d’Aragon’un dayanağıyla gerçekleştiği bildirildi.
WikiLeaks’ten sızan bilgiler
Türkiye’nin Eritre’deki eski fahri konsolosu Amanuel Tesfay hakkında da Türkiye ile alakalı suçlamalar bulunuyor. Daha evvel Türkiye’yi Eritre’de temsil eden Tesfay şu anda Endonezya’nın Sudan’daki Fahri Konsolosu.
Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi’ne (IGAD) gönderilen ve WikiLeaks tarafınca ele geçirilen bir bildiride, Amerikan vatandaşı olan Tesfay’ın Türk vizelerini yasa dışı olarak sattığı tez ediliyordu.
Tesfay’ın hangi tarihler içinde Türkiye’nin fahri konsolosluğunu yürüttüğü kamuya açık kaynaklarda yer almıyor.
Eritre’nin başşehri Asmara Fotoğraf: Adrian Kriesch/DW
Mültecilere bot satmakla suçlanıyor
Françoise Olcay ise aslında başkalarının tersine Fransa’yı Türkiye’de temsil eden bir isim.
Fransa’nın Türkiye’deki fahri konsolosu olan Olcay, bu unvanıyla Akdeniz’den AB’ye geçmek isteyen mültecilere inançlı olmayan can yelekleri ve lastik botlar satmakla suçlanıyor.
Fahri konsolosluğu, Bodrum’da yelken ve denizcilik gereçleri satan dükkânıyla birebir yerde faaliyet gösteren Olcay, bir haber kanalı tarafınca mağazasının önünde mültecilere ekipman satarken görüntülendikten daha sonra misyondan alındı. Haberlere bakılırsa dükkânın önünde bir Fransız bayrağı ve Fransız konsolosluğu tabelası görülüyordu.
Bodrum Fotoğraf: picture-alliance/AA/G. Balci
“Engelleyecek düzenek yok”
Emekli büyükelçi Ünal Çeviköz’e bakılırsa bu üzere suistimaller aslında sistemin denetim edebileceği bir şey değil. Çeviköz, “Yani fahri konsolosun bu çeşitten bir hareket içine girmiş olmasını denetleyecek bir düzenek yok. Bu bir insan davranışı. ötürüsıyla kendi durumunu istismar etmiş. Fakat bu kişinin bu biçimde bir kabahat işlemesini engelleyecek bir sistem yok” diyor.
Viyana Sözleşmesi’ne bakılırsa Türkiye’nin yabancı ülkelerde bulunan bir fahri konsolosu rastgele bir suça karıştığında, o fahri konsolosun bulunduğu ülkenin Dışişleri Bakanlığı’nın bunu Türkiye’ye bildirmesi gerekiyor.
Emekli büyükelçi Ünal ÇeviközFotoğraf: wikipedia/CTBTO
Bakanlık cevap vermedi
Dışişleri Bakanlığı, DW Türkçe’nin yönelttiği “son 10 yılda Türkiye tarafınca nazaranvlendirilen fahri konsoloslara yönelik cezai yahut tüzel soruşturmalardan Dışişleri Bakanlığı’nın ne çoğunlukla haberdar olduğu”, “bu davaların kaçının mahkumiyetle sonuçlandığı”, “bu davalar kararında yurt haricinde Türkiye’yi temsil eden kaç fahri konsolosun nazaranvine son verildiği” ve “nazaranvine son verilen isimlerin kimler olduğu”na dair soruları yanıtlamadı.
Bakanlık, Türkiye’de diğer bir ülkeyi temsil eden fahri konsolosların kaçı hakkındaki dava ya da soruşturmaların ilgili ülke temsilciliklerine bildirildiğine dair sorumuzu da cevapsız bıraktı.
#ShadowDiplomats nedir?
Gölge Diplomatlar (Shadow Diplomats) araştırması, milletlerarası diplomaside en az incelenen rollerden biri olan fahri konsolosluğa ışık tutuyor. Bu istekli diplomatlar, ekseriyetle büyükelçilik yahut konsolosluk bulunmayan yerlerde, yabancı hükümetlerin çıkarlarını desteklemek için kendi ülkelerinden çalışıyor.
Soruşturma, fahri konsolosluk sisteminin, gereğince denetlenmeden atanan ya da kazandıkları bu statüyü kendilerini zenginleştirmek, kanun yaptırımlarından kaçmak yahut siyasi gündemleri ilerletmek için kullanan kimi isimler tarafınca baltalandığını ortaya koydu.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) ve ABD’li haber kuruluşu ProPublica’nın koordinatörlüğünde hazırlanan, 46 ülkeden 61 medya kuruluşunu kapsayan bir gazetecilik iş birliği olan “Shadow Diplomats (Gölge Diplomatlar)” 160 gazetecinin ortak çalışmasıyla hazırlandı. Türkiye ile ilgili çalışmayı yalnızca DW Türkçe’nin gerçekleştirdiği global araştırmada yer alan gazeteciler skandallara yahut ceza davalarına karışmış en az 500 adet fahri konsolos tespit etti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun 9 Kasım 2022 tarihindeki açıklamasına göre Türkiye’nin şu anda dünyada 108 fahri konsolosu bulunuyor. Bu şahısların kimler olduğuna dair ise Dışişleri Bakanlığı’nın sitesinde şeffaf bir bilgi yer almıyor.