RAM
New member
On yılı aşkın müddettir Afrika kıtasıyla ekonomik ve kültürel münasebetleri geliştiren Türkiye, son periyotta savunma endüstrisi alanında da kıtadaki portföyünü süratle genişletiyor. Bilhassa Batı Afrika ülkeleriyle son periyotta imzalanan güvenlik ve savunma muahedeleri daha sonrasında Türkiye’nin bu ülkelere silah ve askeri teçhizat ihracatında patlama yaşanıyor.
Türkiye’nin Afrika’ya savunma ve havacılık alanındaki ihracatı 2020’de 82,9 milyon dolar hacmindeyken, 2021’de beş kattan fazla artarak 460,6 milyon doları buldu. Afrika silah pazarındaki hissesi yalnızca yüzde 0,5 bulunmasına karşın Türkiye’nin savunma ihracatındaki süratli artış, gözleri Türkiye-Afrika münasebetlerine çevirdi.
Almanya’da hükümete danışmanlık da yapan ülkenin önde gelen fikir kuruluşlarından Bilim ve Siyaset Vakfı (SWP), Türkiye-Afrika ilgileriyle ilgili yayımladığı raporda, Türkiye’nin Afrika kıtasıyla ilgili “yumuşak güç” siyasetlerine güvenlik ve savunma iş birliğini de ekleyerek ilgileri kurumsallaştırdığına ve uzun vadeli stratejik bir iş birliği siyaseti oluşturduğuna işaret ediyor.
SWP raporunda, Ankara’da büyükelçiliği bulunan Afrika ülkelerinin sayısı 2008’de 10 iken bu sayının 2021’de 37’ye yükseldiğine ve büyükelçilerin birçoklarının nazaranvdeki ya da emekli generaller olduğuna dikkat çekiliyor.
Türkiye’yi cazip kılan faktörler
Peki Türkiye’nin Afrika’daki muvaffakiyetinin sırrı ne? Afrika ülkelerinin güvenlik siyasetlerinde iş birliği yaptıkları ülkeleri çeşitlendirme uğraşları ile Türkiye’nin savunma alanında kapasitesini artırarak dışa açılma stratejisini hayata geçirmesi birebir periyoda denk geldi. İslamcı ayaklanmalar ve iç çatışmalarla çaba eden ve savunma harcamalarını artıran Afrika ülkeleri için Türkiye’yi cazip kılan çeşitli faktörler bulunuyor.
İngiliz fikir kuruluşu Chatham House’dan Etiyopyalı uzman Abel Abate Demissie, Türk üretimi silahların başkalarına bakılırsa çok uygun fiyatlara satın alınabildiğine ve sevkiyatın daha süratli bir biçimde gerçekleştirildiğine dikkat çekiyor. DW’ye konuşan Demissie, Ankara’nın siyasi şartlar ya da insan haklarının durumu üzere niçinlerle “bürokratik engeller” çıkarmadığına da işaret ediyor.
Nijerya Devlet Lideri Muhammed Buhari’nin medya danışmanı, yaptığı bir açıklamada Türk savunma teknolojilerini överek Türk silahlarının ülkenin “terör yuvalarından ve eşkiyaların tehdidinden kurtulma uğraşlarını hızlandıracağını” söylemişti.
Türk İHA’ları niçin bu kadar tanınan?
Türkiye’nin Afrika ülkelerine yönelik savunma açılımında insansız hava araçları (İHA) kıymetli rol oynuyor. Afrika ülkelerinin alışveriş listesinde Türk zırhlı araçları, donanma ekipmanı ve piyade silahları da birinci sıralarda yer alıyor.
Bayraktar TB2 SİHA’larıFotoğraf: Baykar/AA/picture alliance
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2021’de Afrika gezisi daha sonrasında yaptığı bir açıklamada, “Afrika’da nereye gitsek herkes silahsız ve silahlı insansız hava araçlarını soruyor” demişti.
Şimdiye kadar Bayraktar İHA’larının halihazırda sevk edildiği ülkeler içinde Somali, Togo, Nijer, Nijerya ve Etiyopya da bulunuyor. Öteki bir fazlaca Afrika ülkesinin de sipariş verdiği Bayraktar İHA’ları için üç yıllık bekleme mühletinin bulunduğu belirtiliyor.
Türk İHA ve SİHA’larının, İsrail ya da Amerika Birleşik Devletleri (ABD) imali eserlere bakılırsa daha ucuz ve kullanmasının daha kolay olmasının yanı sıra Suriye, Libya ve Dağlık Karabağ’da çatışma alanında test edilmiş ve başarılı sonuç almış olması da cazibesini artırıyor. Bayraktar TB2’ler, son olarak Ukrayna’da da fazlaca sayıda Rus tankını tahrip ederek memleketler arası tanınırlığını artırdı.
Güvenliğe takviye hizmetleri
Afrika ülkelerinin Türk savunma endüstrisine ilgisi silahlarla hudutlu değil. Nijeryalı siyasi analist Ovigwe Eguegu, Türkiye’nin güvenliğe dayanak hizmetlerine de büyük talep olduğunu belirtiyor.
Özellikle Batı ve Doğu Afrika’da bir epey ülkeyle imzalanan güvenlik iş birliği muahedeleri, kapsamı ülkeye göre değişmekle bir arada, kurumlar ve şirketler içinde işçi değişiminden askeri eğitime çeşitli alanlara yayılıyor.
İlişkilerin en eskiye uzandığı Somali’de Türkiye’nin yurt haricindeki en büyük askeri üssü bulunuyor. Türk resmi datalarına nazaran Somali’nin 15 bin askerlik ordusunun üçte biri bu üste El Düstur ilişkili terör örgütü Eş-Şebab’a karşı savaş için eğitildi.
Nijerya polisinin yanı sıra askeri çalışanı de Türkiye’de eğitimlere katılıyor.
Türkiye terörle uğraşın sürdüğü Sahel bölgesinde de nüfuzunu artırıyor. Burkina Faso, Çad, Mali, Moritanya ve Nijer’den oluşan G5 Sahel Ortak Gücüne terörle çaba için 2018’de 5 milyon dolarlık yardım yapan Türkiye, ortadan geçen vakitte Nijer, Nijerya, Togo ve Senegal ile askeri iş birliği ve savunma mutabakatlarına imza attı.
Eguegu, Batı Afrika ülkelerinin Sahel bölgesi boyunca değerli güvenlik sınamalarıyla karşı karşıya bulunduklarını belirterek geniş topraklarını denetim altında tutamayan bir epey ülkenin güvenlik alanında takviyeye gereksinim duyduğunu kaydediyor.
2021’de İstanbul’da düzenlenen Türkiye-Afrika zirvesiFotoğraf: Emrah Yorulmaz/AA/picture alliance
Eguegu, terörle uğraştaki çatışma deneyimi, çoğunluğu Müslüman bir ülke olması ve sömürgecilik geçmişinin bulunmaması niçiniyle Afrika ülkeleri nezdinde Türkiye’ye büyük itimat duyulduğunu belirtiyor. Nijeryalı uzman, beraberinde NATO üyesi olması niçiniyle Afrika ülkelerinin Türkiye ile bağlantıları “düşük bir diplomatik maliyetle” geliştirebildiğine, yaptırım ya da diplomatik baskı riskinin düşük olduğuna işaret ediyor.
Erdoğan’ın Afrika gezileri
Eguegu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Afrikalı olmayan önderler içinde Afrika ülkelerini en çok ziyaret eden kişi olduğuna ve bir açıklamasında Türkiye’yi “Afro-Avrasya ülkesi” olarak nitelendirdiğine dikkat çekiyor ve bu yaklaşımın Türkiye’yi Afrika ülkeleri gözünde “gayet tarafsız bir partner” haline getirdiğini belirtiyor.
Bunun kararında Türkiye, Rusya, Çin, Fransa ve ABD üzere klâsik silah ihracatçılarının yanında sağlam bir alternatif pozisyonuna yükseldi.
Senegalli güvenlik uzmanı Aissatou Kante de Türkiye’nin 2021 yılında düzenlediği ve Afrikalı 16 devlet lideri ile 100’den çok bakanı ağırladığı Türkiye-Afrika Tepesine işaret ederek Türkiye’nin Afrika kıtası açısından stratejik kıymetinin giderek arttığı değerlendirmesinde bulunuyor.
Ancak Kante, güvenlik ve savunma alanında iş birliğini çeşitlendirme stratejisi izleyen Afrika ülkelerinin, yabancı ülkelerle imzalanan savunma mutabakatlarının güvenlik krizleri karşısında tek tahlil olduğu yanılgısına kapılmaması ikazında bulunuyor. Senegalli uzman, savunma mutabakatlarının bir daha canlanmasının Afrika ülkelerindeki askerileşme eğilimini artıracağı istikametindeki artan telaşlara işaret ediyor.
DW / KH,BÜ,BK
Türkiye’nin Afrika’ya savunma ve havacılık alanındaki ihracatı 2020’de 82,9 milyon dolar hacmindeyken, 2021’de beş kattan fazla artarak 460,6 milyon doları buldu. Afrika silah pazarındaki hissesi yalnızca yüzde 0,5 bulunmasına karşın Türkiye’nin savunma ihracatındaki süratli artış, gözleri Türkiye-Afrika münasebetlerine çevirdi.
Almanya’da hükümete danışmanlık da yapan ülkenin önde gelen fikir kuruluşlarından Bilim ve Siyaset Vakfı (SWP), Türkiye-Afrika ilgileriyle ilgili yayımladığı raporda, Türkiye’nin Afrika kıtasıyla ilgili “yumuşak güç” siyasetlerine güvenlik ve savunma iş birliğini de ekleyerek ilgileri kurumsallaştırdığına ve uzun vadeli stratejik bir iş birliği siyaseti oluşturduğuna işaret ediyor.
SWP raporunda, Ankara’da büyükelçiliği bulunan Afrika ülkelerinin sayısı 2008’de 10 iken bu sayının 2021’de 37’ye yükseldiğine ve büyükelçilerin birçoklarının nazaranvdeki ya da emekli generaller olduğuna dikkat çekiliyor.
Türkiye’yi cazip kılan faktörler
Peki Türkiye’nin Afrika’daki muvaffakiyetinin sırrı ne? Afrika ülkelerinin güvenlik siyasetlerinde iş birliği yaptıkları ülkeleri çeşitlendirme uğraşları ile Türkiye’nin savunma alanında kapasitesini artırarak dışa açılma stratejisini hayata geçirmesi birebir periyoda denk geldi. İslamcı ayaklanmalar ve iç çatışmalarla çaba eden ve savunma harcamalarını artıran Afrika ülkeleri için Türkiye’yi cazip kılan çeşitli faktörler bulunuyor.
İngiliz fikir kuruluşu Chatham House’dan Etiyopyalı uzman Abel Abate Demissie, Türk üretimi silahların başkalarına bakılırsa çok uygun fiyatlara satın alınabildiğine ve sevkiyatın daha süratli bir biçimde gerçekleştirildiğine dikkat çekiyor. DW’ye konuşan Demissie, Ankara’nın siyasi şartlar ya da insan haklarının durumu üzere niçinlerle “bürokratik engeller” çıkarmadığına da işaret ediyor.
Nijerya Devlet Lideri Muhammed Buhari’nin medya danışmanı, yaptığı bir açıklamada Türk savunma teknolojilerini överek Türk silahlarının ülkenin “terör yuvalarından ve eşkiyaların tehdidinden kurtulma uğraşlarını hızlandıracağını” söylemişti.
Türk İHA’ları niçin bu kadar tanınan?
Türkiye’nin Afrika ülkelerine yönelik savunma açılımında insansız hava araçları (İHA) kıymetli rol oynuyor. Afrika ülkelerinin alışveriş listesinde Türk zırhlı araçları, donanma ekipmanı ve piyade silahları da birinci sıralarda yer alıyor.
Bayraktar TB2 SİHA’larıFotoğraf: Baykar/AA/picture alliance
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2021’de Afrika gezisi daha sonrasında yaptığı bir açıklamada, “Afrika’da nereye gitsek herkes silahsız ve silahlı insansız hava araçlarını soruyor” demişti.
Şimdiye kadar Bayraktar İHA’larının halihazırda sevk edildiği ülkeler içinde Somali, Togo, Nijer, Nijerya ve Etiyopya da bulunuyor. Öteki bir fazlaca Afrika ülkesinin de sipariş verdiği Bayraktar İHA’ları için üç yıllık bekleme mühletinin bulunduğu belirtiliyor.
Türk İHA ve SİHA’larının, İsrail ya da Amerika Birleşik Devletleri (ABD) imali eserlere bakılırsa daha ucuz ve kullanmasının daha kolay olmasının yanı sıra Suriye, Libya ve Dağlık Karabağ’da çatışma alanında test edilmiş ve başarılı sonuç almış olması da cazibesini artırıyor. Bayraktar TB2’ler, son olarak Ukrayna’da da fazlaca sayıda Rus tankını tahrip ederek memleketler arası tanınırlığını artırdı.
Güvenliğe takviye hizmetleri
Afrika ülkelerinin Türk savunma endüstrisine ilgisi silahlarla hudutlu değil. Nijeryalı siyasi analist Ovigwe Eguegu, Türkiye’nin güvenliğe dayanak hizmetlerine de büyük talep olduğunu belirtiyor.
Özellikle Batı ve Doğu Afrika’da bir epey ülkeyle imzalanan güvenlik iş birliği muahedeleri, kapsamı ülkeye göre değişmekle bir arada, kurumlar ve şirketler içinde işçi değişiminden askeri eğitime çeşitli alanlara yayılıyor.
İlişkilerin en eskiye uzandığı Somali’de Türkiye’nin yurt haricindeki en büyük askeri üssü bulunuyor. Türk resmi datalarına nazaran Somali’nin 15 bin askerlik ordusunun üçte biri bu üste El Düstur ilişkili terör örgütü Eş-Şebab’a karşı savaş için eğitildi.
Nijerya polisinin yanı sıra askeri çalışanı de Türkiye’de eğitimlere katılıyor.
Türkiye terörle uğraşın sürdüğü Sahel bölgesinde de nüfuzunu artırıyor. Burkina Faso, Çad, Mali, Moritanya ve Nijer’den oluşan G5 Sahel Ortak Gücüne terörle çaba için 2018’de 5 milyon dolarlık yardım yapan Türkiye, ortadan geçen vakitte Nijer, Nijerya, Togo ve Senegal ile askeri iş birliği ve savunma mutabakatlarına imza attı.
Eguegu, Batı Afrika ülkelerinin Sahel bölgesi boyunca değerli güvenlik sınamalarıyla karşı karşıya bulunduklarını belirterek geniş topraklarını denetim altında tutamayan bir epey ülkenin güvenlik alanında takviyeye gereksinim duyduğunu kaydediyor.
2021’de İstanbul’da düzenlenen Türkiye-Afrika zirvesiFotoğraf: Emrah Yorulmaz/AA/picture alliance
Eguegu, terörle uğraştaki çatışma deneyimi, çoğunluğu Müslüman bir ülke olması ve sömürgecilik geçmişinin bulunmaması niçiniyle Afrika ülkeleri nezdinde Türkiye’ye büyük itimat duyulduğunu belirtiyor. Nijeryalı uzman, beraberinde NATO üyesi olması niçiniyle Afrika ülkelerinin Türkiye ile bağlantıları “düşük bir diplomatik maliyetle” geliştirebildiğine, yaptırım ya da diplomatik baskı riskinin düşük olduğuna işaret ediyor.
Erdoğan’ın Afrika gezileri
Eguegu, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, Afrikalı olmayan önderler içinde Afrika ülkelerini en çok ziyaret eden kişi olduğuna ve bir açıklamasında Türkiye’yi “Afro-Avrasya ülkesi” olarak nitelendirdiğine dikkat çekiyor ve bu yaklaşımın Türkiye’yi Afrika ülkeleri gözünde “gayet tarafsız bir partner” haline getirdiğini belirtiyor.
Bunun kararında Türkiye, Rusya, Çin, Fransa ve ABD üzere klâsik silah ihracatçılarının yanında sağlam bir alternatif pozisyonuna yükseldi.
Senegalli güvenlik uzmanı Aissatou Kante de Türkiye’nin 2021 yılında düzenlediği ve Afrikalı 16 devlet lideri ile 100’den çok bakanı ağırladığı Türkiye-Afrika Tepesine işaret ederek Türkiye’nin Afrika kıtası açısından stratejik kıymetinin giderek arttığı değerlendirmesinde bulunuyor.
Ancak Kante, güvenlik ve savunma alanında iş birliğini çeşitlendirme stratejisi izleyen Afrika ülkelerinin, yabancı ülkelerle imzalanan savunma mutabakatlarının güvenlik krizleri karşısında tek tahlil olduğu yanılgısına kapılmaması ikazında bulunuyor. Senegalli uzman, savunma mutabakatlarının bir daha canlanmasının Afrika ülkelerindeki askerileşme eğilimini artıracağı istikametindeki artan telaşlara işaret ediyor.
DW / KH,BÜ,BK