Bu haftanın erken saatlerinde merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi olan 7.7 büyüklüğünde sarsıntı meydana gelmiş ve akabinde dokuz saat daha sonra 7.5 büyüklüğünde öbür bir sarsıntı daha oluşmuştu. Son resmi datalara bakılırsa iki büyük sarsıntı kararında 3419 kişiyi hayatını kaybetmiş durumda ve on binlercesi ise yaralı vaziyette. Fakat sarsıntılar bitmedi ve uzmanlar artçı depremler konusunda uyarıyor.
Yerel faylar bu biçimdesine büyük bir birinci sarsıntıya ahenk sağladıkça artçı sarsıntılar bölgeyi sallamaya devam edecek ve bilim insanları bu sürecin yalnızca günler değil aylar hatta yıllar boyunca devam edebileceğini söylüyor. Hatta ihtimali hayli küçük de olsa birinci sarsıntıdan daha büyük artçı sarsıntıların bile olabileceği belirtiliyor.
“Artçı zelzeleler senelerca sürebilir”
UC Riverside’da bir jeofizikçi olan David Oglesby, “Artçı şok riski, zati ana şoktan daha sonrasındaki süreçte en yüksek düzeydedir lakin bu sarsıntıda yıllar daha sonra bile gözle görülür artçı şoklar olacaktır. Şu anda, bu bölgede 5, muhtemelen 6 büyüklüğünde hayli daha fazla artçı sarsıntı olacağını kestirim edebiliyorum. Bu, kestirimde bulunmak kolay zira tarihî olarak, istatistiksel olarak konuşursak, bunlar neredeyse garanti.”
Uzmanlar, insanlara “Tamam, bu iş artık bitti” diyemeyeceklerini zira dünyanın işleyişinin bu olmadığını aktarıyor. Çünkü bu biçimdesi büyük sarsıntılardan uzunca bir süre daha sonra dahi artçı sarsıntılar olacak ve bu beşerler bunları hissedecek. ötürüsıyla bölge halkına psikolojik olarak da dayanak sağlanması son derece kıymetli olacaktır.
Depremler, levha tektoniğinin oluşturduğu bir afet tipi. Levhaların yer kabuğunda bağımsız hareket eden lakin faylar boyunca birbirine temas eden büyük kaya kütleler olduklarını biliyoruz. Zelzele jeoloğu Wendy Bohon, “Sonunda, gerilim ve gerginlik kayaları bir ortada tutan sürtünmenin üstesinden gelecek ve bu kayalar bir zelzelede dediğimiz olayla kırılacak ve bu olduğunda açığa çıkan güç dalgalar halinde ilerleyecek. Hissettiğimiz şey ise bu dalgalardır.”
Pazartesinin erken saatlerinde yaşanan ana zelzele, Türkiye’nin güneyinde âlâ bilinen bir fay sınırı olan Doğu Anadolu Fayı’nın yaklaşık 200 kilometrelik bir alanını vurdu. Spesifik olarak bu değrem, doğrultu atımlı bir sarsıntıydı, yani fay kırılana kadar yatay olarak zıt istikametlerde hareket eden iki kaya kütlesi içinde oluşan gerilim kararında açığa çıktı. Yüzeyin fazlaca sığ kısmında oluşması da yüzeyde daha ağır bir sarsıntıya niye oldu. 1906 yılında San Francisco’nun büyük bir kısmını yok eden fay tipi de bir daha buydu.
Yerel faylar bu biçimdesine büyük bir birinci sarsıntıya ahenk sağladıkça artçı sarsıntılar bölgeyi sallamaya devam edecek ve bilim insanları bu sürecin yalnızca günler değil aylar hatta yıllar boyunca devam edebileceğini söylüyor. Hatta ihtimali hayli küçük de olsa birinci sarsıntıdan daha büyük artçı sarsıntıların bile olabileceği belirtiliyor.
“Artçı zelzeleler senelerca sürebilir”
UC Riverside’da bir jeofizikçi olan David Oglesby, “Artçı şok riski, zati ana şoktan daha sonrasındaki süreçte en yüksek düzeydedir lakin bu sarsıntıda yıllar daha sonra bile gözle görülür artçı şoklar olacaktır. Şu anda, bu bölgede 5, muhtemelen 6 büyüklüğünde hayli daha fazla artçı sarsıntı olacağını kestirim edebiliyorum. Bu, kestirimde bulunmak kolay zira tarihî olarak, istatistiksel olarak konuşursak, bunlar neredeyse garanti.”
Uzmanlar, insanlara “Tamam, bu iş artık bitti” diyemeyeceklerini zira dünyanın işleyişinin bu olmadığını aktarıyor. Çünkü bu biçimdesi büyük sarsıntılardan uzunca bir süre daha sonra dahi artçı sarsıntılar olacak ve bu beşerler bunları hissedecek. ötürüsıyla bölge halkına psikolojik olarak da dayanak sağlanması son derece kıymetli olacaktır.
Depremler, levha tektoniğinin oluşturduğu bir afet tipi. Levhaların yer kabuğunda bağımsız hareket eden lakin faylar boyunca birbirine temas eden büyük kaya kütleler olduklarını biliyoruz. Zelzele jeoloğu Wendy Bohon, “Sonunda, gerilim ve gerginlik kayaları bir ortada tutan sürtünmenin üstesinden gelecek ve bu kayalar bir zelzelede dediğimiz olayla kırılacak ve bu olduğunda açığa çıkan güç dalgalar halinde ilerleyecek. Hissettiğimiz şey ise bu dalgalardır.”
Pazartesinin erken saatlerinde yaşanan ana zelzele, Türkiye’nin güneyinde âlâ bilinen bir fay sınırı olan Doğu Anadolu Fayı’nın yaklaşık 200 kilometrelik bir alanını vurdu. Spesifik olarak bu değrem, doğrultu atımlı bir sarsıntıydı, yani fay kırılana kadar yatay olarak zıt istikametlerde hareket eden iki kaya kütlesi içinde oluşan gerilim kararında açığa çıktı. Yüzeyin fazlaca sığ kısmında oluşması da yüzeyde daha ağır bir sarsıntıya niye oldu. 1906 yılında San Francisco’nun büyük bir kısmını yok eden fay tipi de bir daha buydu.